fbpx

Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana

Park Krajobrazowy „Mierzeja Wiślana” powołano na mocy Uchwały Nr VI/51/85 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Elblągu z dnia 26.04.1985 r. w sprawie utworzenia parków krajobrazowych oraz obszaru krajobrazu chronionego na terenie województwa elbląskiego. Obszar ten objęto ochroną prawną w celu zachowania unikatowych w skali kraju walorów przyrodniczych, kulturowych, historycznych i krajobrazowych. Park obejmuje wschodni fragment Mierzei Wiślanej z ciągami wydm porośniętych nadmorskim borem sosnowym, miejscami kwaśnym borem mieszanym, a w zagłębieniach międzywydmowych, oprócz torfowisk przejściowych, nierzadkie są płaty brzeziny bagiennej. Park położony jest na terenie 2 gmin – Krynica Morska i Sztutowo w powiecie Nowy Dwór Gdański. Powierzchnia Parku wynosi 4 410 ha, natomiast powierzchnia otuliny, zabezpieczającej go przed wpływem szkodliwych czynników stanowi 22 703 ha.

Najważniejsze walory krajobrazowe Parku stanowią piękne, piaszczyste plaże oraz występujący na ich zapleczu wał wydmy przedniej, a także mozaika terenu o dużej dynamice rzeźby. Na szczególną uwagę zasługuje obecność potężnych wałów wydmowych oraz wilgotnych obniżeń pomiędzy nimi. Cenny element krajobrazu tworzą też zróżnicowane morfologicznie wybrzeża Zalewu Wiślanego – od niskich brzegów porośniętych szuwarami, po wysokie klify wydmowe oraz rozległe i piękne widoki poprzez Zalew na strefę krawędziową Wysoczyzny Elbląskiej, a także mały udział terenów zainwestowanych. Z ogromnym zróżnicowaniem geomorfologicznym związane są bogate walory przyrodnicze, przejawiające się różnorodnością siedlisk roślinności oraz bogactwem flory i fauny.

   Mierzeja Wiślana

Mierzeja Wiślana ma kształt szerokiego łuku (piaszczysty wał wydmowy), ciągnącego się od Sopotu na zachodzie do Półwyspu Sambijskiego na wschodzie. Szerokość mierzei waha się od ok. 500m w okolicach Krynicy Morskiej do ok. 2,5km w pobliżu Stegny. Cały obszar wydmowy pokryty jest lasem sosnowym, dzięki któremu wydmy zostały unieruchomione. Mierzeja Wiślana powstała w wyniku odkładania się materiału piaszczystego. Najpierw materiał ten wyłonił się ponad powierzchnię wody w postaci ławicy z łańcuchem wysepek, które zostały później połączone w jedną całość, tworząc półwysep. Mierzeja jest skutkiem pracy prądów i fal morskich, a po wyłonieniu ponad poziom morza terenem działalności wiatrów (procesów eolicznych).

Mierzeja jest pasmem wydm, najwyższe wzniesienie to Wielbłądzi Garb (49,5m.n.p.m.). W rzeźbie terenu Mierzei Wiślanej jako główny czynnik krajobrazowy można przyjąć cztery strefy:

■ strefę piaszczystej plaży nadmorskiej o średniej szerokości ok. 70 m,

■ strefę tzw. wydmy przedniej (białej) o szerokości 1-20 m,

■ strefę tzw. wydm szarych (pagórków wydmowych) o szerokości max. 80 m,

■ strefę tzw. wydm brunatnych (zalesionych) o bardzo zmiennej szerokości.

Charakterystyczne są zatem dla Mierzei szerokie, piaszczyste plaże z kompleksem wydmowo-leśnym.

   Żuławy Wiślane

Żuławy Wiślane to delta największej polskiej rzeki. Jest to forma o trójkątnym kształcie, z wierzchołkiem skierowanym na południe. Dzisiejsze ukształtowanie powierzchni delty jest wynikiem całego szeregu nakładających się procesów, przy czym decydujący wpływ wywarło nagromadzenie się (akumulacja) osadów rzecznych.

Żuławy Wiślane są najniżej położonym regionem w Polsce, którego znaczną część zajmują tereny depresyjne. Obszary te powstały wskutek odcięcia dna Zalewu Wiślanego przez osady rzeczne, a następnie osuszenia rozlewisk wodnych. Tereny depresyjne zajmują tu ok. 30% powierzchni, a najniżej położone miejsce znajduje się w miejscowości Raczki Elbląskie na wysokości 1,8m.p.p.m.

Od wieków krajobraz Żuław współtworzy człowiek. Koniec XII w. to rozpoczęcie systematycznego osuszania tego terenu. Współczesny krajobraz Żuław to bezleśna, prawie płaska powierzchnia, pocięta licznymi, regularnymi kanałami odprowadzającymi wodę. Lokalnie spotyka się tutaj sztucznie usypane wzniesienia (tzw. terpy), zajęte zazwyczaj przez zabudowania gospodarcze, a w zachodniej części otuliny również wyniesienia pochodzenia naturalnego. Znaczną część delty (ponad 25%) stanowią obszary depresyjne, leżące poniżej poziomu morza.

   Strefę ochronną dla naszego Parku stanowią tereny przylegające bezpośrednio do jego granic: od zachodu jest to pozostała część Mierzei do ujścia Wisły oraz przylegająca do niej i do południowej lądowej granicy Parku część Żuław. Otulina sięga na południu do rzeki Szkarpawy i biegnie jej północnymi wałami.

W Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jego otulinie stwierdzono występowanie:

■ 884 taksonów roślin naczyniowych (m. in. 100 gat. z Czerwonej Listy roślin naczyniowych Pomorza Gdańskiego, w tym 1 krytycznie zagrożony i 4 wymierające oraz 53 gatunki chronione, w tym 1 ważny dla Wspólnoty Europejskiej), co stanowi niemal 30% flory krajowej

■ ponad 100 gat. mszaków

■ ponad 200 gat. porostów

■ 290 gat. ptaków (274 objęte ochroną)

■ 41 gatunków ssaków (20 podlega ochronie)

■ 7 gat. płazów

■ 5 gat. gadów

■ liczba gatunków grzybów, glonów i bezkręgowców nie jest jeszcze dokładnie znana.

    Charakterystyczną cechą środowiska przyrodniczego Parku jest strefowy układ siedlisk i zbiorowisk roślinnych, ściśle związany z geologicznymi właściwościami Mierzei Wiślanej. Są to (patrząc od strony wybrzeża morskiego):

■ kidzina

■ pas piaszczystej plaży

■ przedwydmie

■ wydma biała

■ wydma szara (siedlisko priorytetowe w sieci Natuira 2000)

■ pas zalesień (w tym płaty bażynowego boru sosnowego, brzeziny bagiennej, a nawet olsów)

■ wilgotne zagłębienia międzywydmowe (przeważnie wypełnione wodą lub zajęte przez niewielkie torfowiska przejściowe)

■ szuwary nad Zalewem Wiślanym

■ Zalew Wiślany (siedlisko priorytetowe)

    Głównym elementem przyrody Parku są lasy, które stanowią około 80% jego powierzchni i są efektem działalności człowieka. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna zwyczajna (w tym 90% drzewostanów o przeciętnym wieku 75 lat). Z badań palinologicznych wiadomo, że już ok. 5000 lat temu obszar ten porastały lasy liściaste (grądy) i mieszane z przewagą dębu, a na zachód od Sztutowa liczniej występowały lasy iglaste. Taki skład lasów utrzymał się na ogół do końca XVII w. W XVIII w. Mierzeję odlesiono, co uruchomiło piaski wydmowe i spowodowało konieczność wprowadzenia drzewostanów ochronnych. Aktualnie następuje przebudowa niezgodnych z siedliskiem drzewostanów sosnowych w kierunku lasów mieszanych.

    Mierzeja Wiślana jest ważnym punktem na trasie europejskich wędrówek ptaków oraz unikalną ostoją lęgową wielu ptaków wodno-błotnych (szuwary nadzalewowe, ujście Wisły). Jest to też jedno z niewielu miejsc na polskim wybrzeżu, gdzie można obserwować akumulację piasku morskiego.

REZERWATY PRZYRODY

■ Jedyny rezerwat leśny Parku, „Buki Mierzei Wiślanej”, chroni ok. 150-letni drzewostan buka w jego naturalnym środowisku.

■ Rezerwat ornitologiczny „Kąty Rybackie” chroni największą w Polsce i jedną z największych w Europie kolonię lęgową kormorana czarnego.

■ Rezerwat ornitologiczny „Mewia Łacha” chroni krajobraz stożka ujściowego Przekopu Wisły, który jest ostoją ptaków o randze międzynarodowej (obszar Natura 2000) oraz miejscem występowania szeregu interesujących gatunków roślin.

Miejscowości na Wyspie: Górki

Wyspę Sobieszewską tworzy 9 dawnych nadmorskich miejscowości, które stanowią obecnie osiedla w ramach dzielnicy Gdańska o nazwie “Wyspa Sobieszewska” (od 1973 r.).

Górki (Neufähr)

Górki po katastrofie roku 1840 podzieliły się na: Górki Zachodnie (Westlich Neufähr) i Górki Wschodnie (Östlich Neufähr). Między obu miejscowościami kursował prom czynny do 1945 roku. Zabudowa Górek Wschodnich jest jednorodna, utrzymana w tradycyjnej formie i klimacie. Zachowało się dużo domów drewnianych, typowych dla architektury rybackiej na Mierzei Wiślanej w XIX wieku. W okresie Wolnego Miasta Gdańska zostało zbudowane lądowisko dla aeroplanów oraz niewielka hala dworca lotniczego, zachowana do dziś, wraz z oryginalnym kominkiem z tamtych lat. Dzisiaj mieści się tam Stacja Biologii Uniwersytetu Gdańskiego.

Ten serwis wykorzystuje pliki cookies
Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich zapis lub odczyt według ustawień przeglądarki.
X
X