Rezerwat Ptasi Raj
Rezerwat Ptasi Raj
Utworzony w 1959 r. jako ostoja ptactwa wodnego i błotnego. Położony jest u ujścia Wisły Śmiałej, po stronie prawobrzeżnej. Jest atrakcyjnym terenem dla ptaków wróblowatych oraz wodno-błotnych związanych z trzcinowiskiem. Podczas migracji i zimowania zaobserwować można tu różne gatunki kaczek, łabędzi i gęsi, a także mew, rybitw i ptaków siewkowatych. Bogactwo i różnorodność wędrownych ptaków przyciąga drapieżniki: bieliki, sokoły wędrowne, myszołowy, jastrzębie i krogulce. Przez rezerwat prowadzi ścieżka dydaktyczna z tablicami informacyjnymi oraz dwiema dużymi wieżami widokowymi, pozwalającymi na obserwację ptaków wodnych. Początek trasy i tablica informacyjna o ścieżce znajdują się przy wejściu do rezerwatu, położonym przy pętli autobusu nr 186 w Górkach Wschodnich. Tu też zlokalizowany jest mały parking. Ścieżkę można odwiedzać przez cały rok.
Rezerwat przyrody “Ptasi Raj” (Górki Wschodnie)
Rezerwat przyrody “Ptasi Raj” o powierzchni 188 ha, znajduje się w północno-zachodniej części Wyspy Sobieszewskiej. Został założony w 1959 roku. W skład jego wchodzą 2 przymorskie jeziora (jez. Karaś i jez. Ptasi Raj). Jeziora otacza szeroki pas trzcin, a dawne nadmorskie łąki porastają nasadzenia olchy.
Większe jezioro Ptasi Raj od morza oddziela Mierzeja Messyńska, a od Wisły Śmiałej malownicza, XIX-wieczna kamienna grobla. Głównym celem ochrony jest zachowanie kompleksu przybrzeżnych jezior, bagien i wydm, jako miejsca odpoczynku ptaków przelotnych.
W rezerwacie występuje ponad 320 gatunków roślin. Na liście występujących tu ptaków znajduje się ponad 200 gatunków, z czego 45 tu gniazduje. Do najciekawszych gatunków lęgowych należą: rybitwa białoczelna, sieweczka obrożna, sieweczka rzeczna, bąk, kropiatka, zielonka, wąsatka i podróżniczek. Sporadycznie gniazduje tu ohar, edredon i ostrygojad. W okresie pozalęgowym najwięcej ptaków przebywa na otwartym lustrze wody. Są wśród nich stada kaczek, gęsi (do 20.000 osobników), łabędzi, łysek i mew. Na terenie rezerwatu można rzadko spotkać foki.
Rezerwat można obejść zaznaczoną na poniższej mapie drogą (trasę po zewnętrznym obwodzie pokonuje się w czasie ok. 2 godzin).
W lipcu 2004 r. w rezerwacie została otwarta ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna z całym szeregiem tablic informacyjnych na temat różnych elementów przyrodniczych oraz dwoma wieżami obserwacyjnymi. Z wież rozpościera się piękny widok na jeziora w rezerwacie.
Jadwiga Gromadzka / Stacja Ornitologiczna PAN
Spotkanie Partnerstwa na Rzecz Rozwoju Wyspy Sobieszewskiej
Po koniecznej przerwie wracają spotkania Partnerstwa na Rzecz Rozwoju Wyspy Sobieszewskiej. Najbliższe odbędzie się 9 czerwca o godz. 15.00 przed Restauracją Ptasi Raj przy ul. Nadwiślańskiej. Zapraszamy wszystkich zaangażowanych w działalność społeczną w dzielnicy!
Na spotkaniu porozmawiamy o aktualnej sytuacji związanej z koronawirusem i wytycznych Miasta Gdańska dotyczących realizacji wydarzeń w warunkach pandemii, a także o: nowej wypożyczalni rowerów, dalszych działaniach związanych z obchodami 125-lecia powstania Wyspy Sobieszewskiej oraz o aktualnościach z Rezerwatu Ptasi Raj.
Uwaga: w przypadku brzydkiej pogody (deszcz, wiatr, chłód) spotkanie odbędzie się w Świbnie, w salce Ochotniczej Straży Pożarnej przy ul. Boguckiego 98.
Europejski Dzień Ptaków
2 października obchodzony jest Europejski Dzień Ptaków. Skrzydlaci przyjaciele to ważni mieszkańcy Wyspy Sobieszewskiej. W rezerwatach Ptasi Raj czy Mewia Łacha spotkamy m.in. biegusa zmiennego czy sieweczkę obrożną. W dniu tego święta – i nie tylko! -polecamy edukacyjne filmy na temat ptaków w mieście przygotowane w ramach projektu “LataMY nad Gdańskiem”.
Jakie powierzchnie i miejsca są niebezpieczne dla ptaków w mieście? Np. okna, które tworzą przezroczysty, przezierny tunel. Ptaki nie dostrzegają przeszklenia jako bariery i dochodzi do kolizji. Niebezpieczne są szklane balustrady, szczególnie jeśli odbijają się w nich elementy krajobrazu, które tworzą złudne poczucie realności. O ptasich kolizjach w trakcie ptasich wędrówek opowiada w filmie Lucyna Pilcka.
O biegusie zmiennym w filmie z profilu Latamy nad Gdańskiem, opowiada Szymon Bzoma z Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING.
Przewodnik historyczny po Wyspie Sobieszewskiej
W lutym 2021 roku ukazała się najnowsza publikacja Waldemara Nocnego, historyka, autora opowiadań i publikacji historycznych o Gdańsku. „Przewodnik historyczny po Wyspie Sobieszewskiej” to bogaty we współczesne i archiwalne zdjęcia zbiór informacji na temat Wyspy Sobieszewskiej, od powstania Przekopu Wisły w 1895 roku, po czasy obecne. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa Fundacji „Meritum” i dostępna jest w Gdańskiej Księgarni Naukowej przy ul. Łagiewniki 56.
– Jako Lokalny Przewodnik po Wyspie Sobieszewskiej zauważyłem rosnące zainteresowanie mieszkańców Gdańska i osób spoza naszego miasta, tą nietypową a pełną uroku dzielnicą. Poprzez publikację chciałem im dać możliwość przebywania w niej poza sezonem letnim, w miesiącach, gdzie jej zwiedzanie bywa utrudnione. Książke napisałem w sposób przystępny czytelnikowi: jest zwarta, teksty merytoryczne i krótkie, zilustrowane licznymi zdjęciami archiwalnymi i współczesnymi, które powinny pełnić rolę dodatkowej atrakcyjnej informacji – opowiada Waldemar Nocny.
Książka jest szczegółowym opracowaniem na temat bardziej i mniej znanych miejsc, osób i wydarzeń, jakie miały miejsce na Wyspie Sobieszewskiej. Zagłębimy się zarówno do Rezerwatów „Ptasi Raj” i „Mewia Łacha” i poznamy ich historię, ale także odkryjemy dwór w Wieńcu (jednej z osad Wyspy Sobieszewskiej), który po II wojnie światowej został przemianowany na Państwowe Gospodarstwo Rolne, czy – dzięki wyjątkowym zdjęciom -zobaczymy słynną Forsterówkę (dawną siedzibę gauleitera Wolnego Miasta Gdańska, Alberta Forstera) od środka.
Sporo miejsca w książce poświęcone jest transportowi, który – jak to na wyspie – jest wyjątkowo istotny dla jej mieszkańców. W tej dziedzinie w dzielnicy zaszły znaczące zmiany: od strony Gdańska na Wyspę Sobieszewską prowadzi nowy most (otwarty 10.11.2018r.), a od strony Mikoszewa do wyboru mamy prom (w okresie wakacyjnym) lub przejazd przez Śluzę w Przegalinie. Wcześniej: na Wyspie funkcjonował m.in. prom kolejowy ze Świbna do Mikoszewa, prom łączący Wiślinkę z Sobieszewem, czy nawet – Port Lotniczy w Górkach Wschodnich!
Wyspa Sobieszewska pełniła także strategiczne funkcje militarne. Na skraju Sobieszewa, na terenie lasu wydmowego przylegającego do rezerwatu przyrody „Ptasi Raj” zlokalizowany był 23. Dywizjon Obrony Powietrznej Kraju – Sobieszewo. Obecnie po jednostce pozostały intrygujące fragmenty: dawnych stanowisk rakietowych, baterii, płotów, schronów czy stanowisk artyleryjskich.
W publikacji na pierwszy plan wybija się jednak społeczność Wyspy Sobieszewskiej – osób, którzy tworzyli kiedyś i tworzą współcześnie wyjątkową atmosferę tej dzielnicy Gdańska. Poznajemy historię szkół i parafii, wydarzeń, jakie są organizowane dla i z lokalną społecznością.
– Przede wszystkim czytelnik powinien rozpocząć poznawanie „Przewodnika” od zapoznania się z fotografiami, które wprowadzą go w świat wyspy, by następnie swoje zainteresowanie przekierować na teksty oddające historie miejsca i ludzi. W trzecim etapie, jeśli nadal wyspa zachęca go do bliższego poznania, zaplanować indywidualne trasy zwiedzania, z książką w plecaku – dodaje Waldemar Nocny.
„Przewodnik historyczny po Wyspie Sobieszewskiej”, Waldemar Nocny, 2021
Wydawca: Fundacja „Meritum”, Druk: wydawnictwo „Bernardinum”
Waldemar Nocny urodził się w Gdańsku, ukończył Uniwersytet Gdański, wydział humanistyczny. Pracował w administracji rządowej, samorządowej i edukacji. Jest autorem zbioru opowiadań „Trzynasty kilometr” oraz powieści „Reguła trzech” (w dwóch tomach), „Do wkrótce”, „Kobiety”, „Katastrofa. Ujście Wisły w czasach przełomu” oraz „Wyspa wspomnień. Osobiste historie mieszkańców Wyspy Sobiszewskiej”. Zapoczątkował cykl publikacji ukazujących się w serii dzielnice Gdańska: Brzeźno, Nowy Port, Stogi, Wyspa Sobieszewska, Jelitkowo, Letnica, Plaże i kąpieliska Mierzei Wiślanej oraz Trzecie Ujście Wisły.
Apel o rozwagę do odwiedzających rezerwaty na Wyspie Sobieszewskiej
Na Wyspie Sobieszewskiej znajdują się dwa rezerwaty przyrody – Mewia Łacha (przy Ujściu Wisły, w Świbnie) oraz Ptasi Raj (w Górkach Wschodnich). Apelujemy o rozwagę podczas wycieczek turystycznych do tych miejsc. Wiosna to okres lęgowy przebywających w rezerwatach ptaków i spacerować należy wyłącznie wyznaczonymi trasami.
Bardzo popularne są spacery do rezerwatu Mewia Łacha na Wyspie Sobieszewskiej. To przepiękny teren, podczas spaceru obserwujemy Ujście Wisły, ptactwo, po drodze mijamy dwie wieże widokowe i edukacyjne tablice informacyjne.
Ważne by zachować rozwagę w spacerach! Absolutnie nie wolno wchodzić za znak zakazu wejścia na ostrogę przy Ujściu Wisły oraz skręcać w lewo na plażę za znakami zakazu. Jest to teren rezerwatu, gdzie wiosną odbywają się m.in. lęgi sieweczki obrożnej. Ptaki łatwo wystraszyć – lub nawet- zdeptać ich gniazda.
Razem z Grupą Badaczy Ptaków Wodnych KULING apelujemy o rozsądek i stosowanie się do znaków i ścieżek wyznaczonych w rezerwacie przyrody Mewia Łacha, a także w Ptasim Raju, w Górkach Wschodnich.
Rezerwaty to tereny, na których my – odwiedzający – jesteśmy gośćmi, a przeznaczone są do bezpiecznego bytowania ptactwa i innych zwierząt.
VII Ptasi Piknik
29 maja 2021 roku Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej zaprasza na VII Ptasi Piknik. W programie m.in.: konkursy przyrodnicze z nagrodami, spacer z ornitologiem, warsztaty robienia budek dla ptaków i komponowania zdrowego menu na pikniki. Wydarzenie odbędzie się w godz. 10.00 – 15.00 w Górkach Wschodnich, przy wejściu do Rezerwatu Ptasi Raj (koło pętli autobusu nr 186). Wstęp wolny.
– Edukacja ekologiczna jest dla nas, w Stowarzyszeniu Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej, bardzo ważna. Od wielu lat angażujemy się w inicjatywy promujące zdrowy tryb życia i aktywny wypoczynek na Wyspie Sobieszewskiej, działamy na rzecz ochrony przyrody. Jedną z naszych stałych inicjatyw jest Ptasi Piknik, który po pandemicznej przerwie, wraca na Wyspę Sobieszewską – mówi Mieczysława Cierpioł, prezeska Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej.
W program Ptasiego Pikniku zaangażowani są lokalni partnerzy: Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN z konkursami na temat ptaków, Stacja Biologiczna Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego z warsztatami na temat roślin-zapylaczy, Fundacja Plaster z warsztatami kulinarnymi. Ponad to, organizatorzy zapraszają także na spacer po Ptasim Raju z ornitologiem Jakubem Typiakiem, warsztaty budowania budek dla ptaków „Stuku-puku”, spotkanie z pisarzem Waldemarem Nocnym (będzie to okazja do zakupu dwóch nowych książek autora „Wyspy Wspomnień” oraz „Przewodnika historycznego po Wyspie Sobieszewskiej”), a także na towarzyszący piknikowi „Trashtag challange”, czyli sprzątanie Ptasiego Raju i okolicy.
Dla osób, które wezmą udział w proponowanych aktywnościach przewidziano atrakcyjne nagrody: od drzewek owocowych, które można zasadzić we własnym ogródku przez gadżety związane z Ptasim Rajem i Wyspą Sobieszewską.
PTASI PIKNIK, 29 MAJA GODZ. 10.00 – 15.00
Miejsce: Górki Wschodnie, przed wejściem do Rezerwatu Ptasi Raj
10.00 – 15.00
– Konkursy ornitologiczne
– Konkursy przyrodnicze na temat roślin-zapylaczy
– warsztaty Stuku-Puku (robienia budek dla ptaków)
– stoisko książkowe z udziałem Waldemara Nocnego
– Czy rozpoznajesz tego ptaka? Konkurs rysunkowy dla maluchów
– „Trashtag challange” – sprzątanie Ptasiego Raju i okolicy
12.00 – 13.00 oraz 13.00 – 14.00 (dwie grupy)
– Warsztaty kulinarne z Michałem Turkiem z Fundacji Plaster „Zdrowo, nie śmieciowo”
11.00
– Start spaceru po Ptasim Raju z Jakubem Typiakiem, ornitologiem
Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej. Kontakt: 502 969 187, mail: [email protected].
Dofinansowano z środków Programu Społecznego Rozwoju Wyspy Sobieszewskiej prowadzonego przez Urząd Miejski w Gdańsku.
Wsparcie wydarzenia: Rada Dzielnicy Wyspa Sobieszewska oraz Wolontariat na Wyspie ze Szkoły Podstawowej nr 87 w Sobieszewie.
Ograniczenia związane z pandemią: zachowanie bezpiecznego odstępu od innych osób, przestrzeganie obostrzeń i stosowanie się do obowiązujących zasad, w trosce o zdrowie organizatorów i gości.
Zapraszamy do “Ptasiej Strefy”
“Ptasia Strefa” to profil na Facebooku i kanał na YouTube Jakuba Typiaka, ornitologa, którego często możemy spotkać na Wyspie Sobieszewskiej. Wiosną i latem możemy uczestniczyć w spacerach z ekspertem, zimą zapraszamy do obejrzenia najnowszych filmów edukacyjnych na temat ptaków Wyspy Sobieszewskiej (i nie tylko).
Z Jakubem Typiakiem możemy wybrać się do Ptasiego Raju:
Film powstał na zlecenie Fundacji Akcja Bałtycka: https://www.fundacja-ab.org.pl/ Natomiast jego finansowanie pochodzi z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. https://wfos.gdansk.pl/
Do Rezerwatu Mewia Łacha
Czy poznać ptaki zimujące
Rezerwat Ptasi Raj – szlak turystyczny
Rezerwat Ptasi Raj
Zapraszamy na ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną powstałą w 2002 roku. Jej trasa przebiega przez teren rezerwatu przyrody „Ptasi Raj”, zajmujący zachodnią część Wyspy Sobieszewskiej.
Długość całej ścieżki wynosi około 6 km, a jej przejście może trwać do 4 godz. Dla ułatwienia zwiedzania ścieżka jest oznaczona na drzewach pomarańczowymi kaczkami.
Początek trasy i tablica informacyjna o ścieżce znajdują się przy wejściu do rezerwatu, oddalonym o 300 m od końcowego przystanku autobusu nr 186. W jego pobliżu zlokalizowany jest parking.
Wzdłuż ścieżki ustawiono 10 tablic informacyjnych omawiających w języku polskim i angielskim najważniejsze elementy flory i fauny tego terenu. Z dwóch wież obserwacyjnych można obserwować przebywające tu ptaki i podziwiać przepiękne widoki na ujście Śmiałej Wisły (1840 r.), kamienną groblę z 1888 roku, Mierzeję Messyńską i Zatokę Gdańską.
W pobliżu jeziora Karaś ścieżka łączy się ze szlakiem rowerowym im. Wincentego Pola, który wiedzie po Wyspie Sobieszewskiej (24 km).
Trasa ścieżki prowadzi nas również na plażę pachnącą morskim powietrzem, z białymi muszelkami i złotym piaskiem.
Dla zmęczonych wędrówką gości wyznaczone są po drodze miejsca odpoczynku.
Ścieżkę można odwiedzać przez cały rok, ale najlepszym terminem do odbycia wycieczki jest okres od kwietnia do października.
Szczególnie wiosną i jesienią, podczas przelotów ptaków można łatwo zaobserwować wiele ich gatunków. Warto zabrać ze sobą lornetkę, która ułatwi prowadzenie obserwacji. Trasa jest miejscami okresowo podmokła.
1. PRZYBRZEŻNY PAS OLSOWY
Przebiega wzdłuż naszej trasy – granicy rezerwatu. W drzewostanie dominuje olsza czarna, której czasami towarzyszą: brzoza brodawkowata i kruszyna pospolita. Bogate runo leśne obfituje w gatunki charakterystyczne dla olsu: narecznicę błotną, karbieńca pospolitego, psiankę słodkogórz. wędrówek. W rejonie Zatoki Gdańskiej krzyżują się szlaki wędrowne ptaków, biegnące do Europy Zachodniej, Afryki i nad Morze Czarne.
Jest to nietypowy ols, gdyż nie posiada struktury kępkowodolinkowej, co zostało spowodowane melioracyjną działalnością człowieka. Zimą wśród drzew olszowych można zauważyć stada czyży – ptaków nieco mniejszych od wróbla, których głównym pożywieniem są nasiona tych drzew.
2. SZUWARY TRZCINOWE
Na terenie rezerwatu szuwary trzcinowe zajmują największą powierzchnię. Zbiorowisko to buduje niewielka liczba gatunków. Panuje w nim trzcina pospolita, która jest silnie zwarta i osiąga 1,5 – 3 m wysokości. Inne gatunki roślin, na przykład turzyce, występują tu nielicznie. Trzcina jest rośliną wyjątkowo ekspansywną. Może w krótkim czasie włączać się w różne zbiorowiska roślinne i powodować ich zanik. Widoczny przed nami szuwar trzcinowy opanował dawno łąki, na których zaprzestano wypasu. W trzcinowiskach dominują drobne ptaki wróblowate, takie jak: trzcinniczek, potrzos, wąsatka. Jesienią nocują w nich pliszki, jaskółki i szpaki. Zwarte łany wysokiej trzciny praktycznie uniemożliwiają obserwację większości z tych ptaków, jednakże wiosną łatwo można je usłyszeć i rozpoznać po głosie.
3. JEZIORO KARAŚ
Znajdujemy się na skraju zanikającego jeziora, które swoją nazwę zawdzięcza jednemu z występujących tutaj gatunków ryb. Jeszcze na początku XX w. posiadało ono połączenie z jez. Ptasi Raj. Obecnie jego brzegi porośnięte są przez szuwar trzcinowy. Tafla jeziora Karaś ożywia się głównie w porze wiosennojesiennej podczas wędrówek ptaków. Możemy wówczas z wieży obserwacyjnej obserwować stada kaczek. Latem natomiast przebywają tu: krzyżówki, łyski, cyraneczki, perkozy dwuczube i czaple siwe, a ostatnio także nielęgowe czaple białe. Powracamy na naszą trasę.
4. LAS SOSNOWY
Porasta obszar wzdłuż północnego brzegu jez. Karaś oraz przy północno-wschodnim krańcu
jez. Ptasi Raj. Nasadzenia sosny dokonano tutaj około 40 lat temu. Runo tego lasu jest bardzo ubogie, ze względu na duże zwarcie drzew. Składają się na nie śmiałek pogięty, turzyca piaskowa, szczotlicha siwa. Nasiona sosny są ważnym składnikiem pożywienia dla wiewiórek i dzięciołów. Niekiedy pomiędzy drzewami możemy spotkać sterty wydziobanych szyszek. Świadczą one o istnieniu „kuźni”, czyli szczeliny w pniu drzewa, w którą dzięcioł duży wciska szyszkę, następnie wydziobuje nasiona, a wyjedzoną szyszkę zrzuca na ziemię.
Pokonując dalszą trasę możemy zauważyć ślady buchtowania dzików, o czym świadczy naruszona ściółka leśna. Z innych ssaków możemy spotkać sarnę, lisa, jenota i zająca.
5. PANORAMA JEZIORA PTASI RAJ
Nad brzegiem jeziora znajduje się druga wieża obserwacyjna, z której możemy podziwiać widoki na jezioro Ptasi Raj, Ujście Śmiałej Wisły (1840 r.), kamienną groblęz 1888 roku, Mierzeję Messyńską i Zatokę Gdańską.
„Ptasi Raj” to płytkie jezioro przybrzeżne o powierzchni 61 ha. Nazwa jeziora została przyjęta od ilości ptaków jakie zatrzymują się tutaj podczas wędrówek. W rejonie Zatoki Gdańskiej krzyżują się szlaki wędrowne ptaków, biegnące do Europy Zachodniej, Afryki i nad Morze Czarne.
Ptaki wędrowne nie są w stanie pokonać całego dystansu dzielącego tereny lęgowe od zimowisk bez odpoczynku. Muszą one co jakiś czas przerwać wędrówkę, aby odpocząć i uzupełnić zapasy energetyczne pozwalające kontynuować lot. Dlatego tak ważne są dla nich miejsca takie jak jezioro „Ptasi Raj”. Z wieży, w zależności od pory roku, możemy zaobserwować różne gatunki ptaków wodnych: krzyżówkę, świstuna, czernicę, gągoła, nurogęś, głowienkę, ohara, gęgawę, łyskę, bielaczka, perkoza dwuczubego, czaplę siwą, kormorana, łabędzia niemego i krzykliwego.
6. NASADZENIA OLSZY
Otaczający nas las olszowy powstał w wyniku działalności człowieka. Został on zasadzony ponad 40 lat temu. Dokonano wówczas głębokiej orki, tworząc rowy o głębokości ok. 1 m biegnące równolegle do siebie w odległości 2 m. Mimo upływu lat rowy te nadal są stosunkowo głębokie i wilgotne. Nasadzenia te nie przyniosły jednak oczekiwanego efektu, o czym świadczy słaba kondycja drzew, które mimo młodego wieku są osłabione i powoli umierają. Głównym składnikiem drzewostanu w tym zbiorowisku jest olsza czarna, z którą zapoznaliśmy się przy punkcie pierwszym. W warstwie krzewów czasami możemy spotkać głóg jednoszyjkowy.
7. BÓR MIESZANY
W bardziej suchych miejscach spotykamy takie gatunki drzew jak: sosna, świerk i brzoza brodawkowata. W trawiastym runie wśród śmiałka darniowego i kłosówki napotykamy, głównie porą jesienną, różne gatunki grzybów. Grzyby te nie tylko stanowią element dekoracyjny runa, są także ważnym składnikiem pokarmowym dla wielu gatunków owadów oraz symbiontem (partnerem w symbiozie) wielu gatunków drzew. Idąc dalej, zwróćmy uwagę na paprotkę zwyczajną – roślinę leczniczą, podlegającą ścisłej ochronie gatunkowej.
8. NIETOPERZE
Stoimy przed nietypową skrzynką z otworem u dołu, zawieszoną na olszy czarnej. Tego typu budki przeznaczone są dla nietoperzy. Zastępują im one naturalne dziuple, których tutaj jest niewiele ze względu na małą liczbę starych drzew. Spośród 21 krajowych gatunków nietoperzy najliczniej na tym terenie występują karliki i nocki.
9. WYDMY
Przed nami wyłania się podwójny pas wydmowy o wysokości 2-3 m, zbudowany z piasków eolicznych, tj. naniesionych przez wiatr. Pierwszy wał wydmowy od strony lądu jest ustabilizowany dzięki nasadzeniom sosny zwyczajnej. Natomiast na drugim wale – graniczącym z plażą, procesy wydmotwórcze zachodzą dość intensywnie. W miejscach pozbawionych roślinności, w wyniku przelewów sztormowych i penetracji turystycznej, dochodzi do deflacji, czyli wywiewania piasku i jego akumulacji w innym miejscu. Dla większości roślin panują tu zbyt surowe warunki: podłoże ubogie w składniki pokarmowe, zasypywanie piaskiem, częste przesychanie podłoża. Tak trudne warunki życia znoszą tylko nieliczne rośliny. Należą do nich: wydmuchrzyca piaskowa i piaskownica zwyczajna. Wejściem nr 19 możemy wejść na plażę.
10. PLAŻA
Pas plaży Wyspy Sobieszewskiej biegnący wzdłuż Zatoki Gdańskiej jest piaszczysty. Na granicy zasięgu fal możemy zauważyć „kidzinę” – są to różne szczątki organiczne, głównie fragmenty roślin wyrzucane przez morze. Plaża obfituje także w muszle małży: sercówki, piaskołaza, omułka. Jest również miejscem gniazdowania i żerowania rzadkich gatunków ptaków siewkowych m. in. sieweczki obrożnej i ostrygojada. Natomiast do ptaków licznie występujących na plaży należą mewy. Do najczęściej spotykanych należą mewa srebrzysta i siwa oraz śmieszka. Nasza wędrówka powoli dobiega końca. Opuszczamy piękną plażę wejściem nr 18 i udajemy się w kierunku południowym ulicą Sobieszewską, która doprowadzi nas do przystanku autobusu nr 186 przy ulicy Nadwiślańskiej. Stąd możemy pojechać w kierunku Górek Wschodnich – do punktu rozpoczęcia ścieżki – na parking lub do centrum Sobieszewa albo Gdańska.
Ptasi Piknik w Ptasim Raju
Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej po raz ósmy zaprasza na Ptasi Piknik na placu przy wejściu do rezerwatu Ptasi Raj. W programie m.in.: stoiska edukacyjne, spacer z ornitologiem, konkursy, spacery, warsztaty robienia budek dla ptaków i hotelików dla owadów, a także akcja wspólnego sprzątania. Wydarzenie odbędzie się 28 maja w godz. 10.00 – 15.00 w Górkach Wschodnich, przy wejściu do Rezerwatu Ptasi Raj (koło pętli autobusu nr 186). Wstęp wolny.
Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej od 1994 roku angażuje się w działalność na rzecz spraw mieszkańców Wyspy Sobieszewskiej, organizowanie wydarzeń społecznych i kulturalnych. Po raz ósmy zapraszają do spędzenia aktywnie wolnego czasu. Uczestnicy poznają bliżej Ptasi Raj i jego skrzydlatych mieszkańców, znaczenie ziół w życiu człowieka i ptaków, zbudują hoteliki dla owadów, porozmawiają o miodach, a także o Wyspie Sobieszewskiej. W programie również: budowanie budek lęgowych dla ptaków, konkursy przyrodnicze i historyczne z nagrodami, spacer z ornitologiem i zajęcia z OSP Sobieszewo.
Podczas Ptasiego Pikniku odbędzie się akcja „Wspólnie sprzątamy okolice Ptasiego Raju”. Osoby, które wezmą udział w proponowanych aktywnościach otrzymają atrakcyjne nagrody: od drzewek owocowych (dzięki Fundacji Aeris Futuro), które można zasadzić we własnym ogródku oraz gadżety związane z Ptasim Rajem i Wyspą Sobieszewską. Dla każdego przewidziano także pamiątkowe przypinki i poczęstunek!
W PROGRAMIE:
STOISKA EDUKACYJNE:
PTAKI PTASIEGO RAJU – Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN
ZNACZENIE ZIÓŁ W ŻYCIU CZŁOWIEKA I PTAKÓW – Michał Kąkel – biolog, członek Polskiego Towarzystwa Zielarzy Fitoterapeutów
BEZ ZAPYLANIA NIE MA OWOCOBRANIA – Stowarzyszenie Edukacyjne „Pszczółka”
WARSZATY – 10:00 | 10:45 | 11:30 BUDUJEMY HOTELIKI DLA OWADÓW – Stowarzyszenie Edukacyjne „Pszczółka”
SŁODKA EDUKACJA O MIODACH – Pasieka Henio – Ewa Cierocka oraz Pasieka Leniwy Truteń – Magda i Daniel Kozakiewicz
STOISKO LITERACKIE WALDEMARA NOCNEGO – Wyspa Sobieszewska w twórczości literackiej Waldemara Nocnego – spotkanie z pisarzem
STOISKO STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓŁ WYSPY SOBIESZEWSKIEJ:
WARSZTATY – Stuku-puku – budujemy budki lęgowe dla ptaków – Mirek Cierpioł
Ptaki w literaturze – stoisko z konkursami
Konkursy przyrodnicze i historyczne.
SPACERY:
11:00 I 13:00 – Spacer ścieżką dydaktyczną w Ptasim Raju z ornitologiem Jakubem Typiakiem
DODATKOWO:
KIEDY PALI SIĘ LAS… – Spotkanie z Ochotniczą Strażą Pożarną z Sobieszewa
ROZPOZNAJ I POMALUJ PTAKI – zabawy rysunkowe
Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej.
Dofinansowano z środków Miasta Gdańska w ramach Programu Społecznego Rozwoju Wyspy Sobieszewskiej prowadzonego przez Urząd Miejski w Gdańsku.
Partnerzy:
Rada Dzielnicy Wyspa Sobieszewska, Wolontariat na Wyspie ze Szkoły Podstawowej nr 87 w Sobieszewie, Klub Seniora Tęcza przy Stowarzyszeniu Nasze Ujeścisko, Ochotnicza Straż Pożarna w Sobieszewie, Regionalne Centrum Wolontariatu w Gdańsku, Europejska Stolica Wolontariatu – Gdańsk 2022, Lokalne Centrum Wolontariaty, Instytut Kultury Miejskiej, projekt: Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki na Wyspie Sobieszewskiej.
Dołącz do wydarzenia na Facebooku: https://fb.me/e/1IYaKKrFf.
183. Urodziny Wisły Śmiałej
Stowarzyszenie Wyspa zaprasza 3 lutego o godz. 18.00 do Przystani Ptasi Raj przy ul. Nadwiślańskiej 139B na okolicznościowe spotkanie dotyczące przebicia się i ukształtowania koryta Wisły Śmiałej. W programie historyczne prelekcje, pokaz filmów i slajdów, ogniska symbolizujące te, przy których ogrzewali się strażnicy wałów oraz quiz o Wyspie Sobieszewskiej. Wstęp wolny.
W drugiej połowie stycznia 1840 roku w górnym biegu Wisły nastała już odwilż. W tym czasie na północy trwała wciąż sroga zima. Nurt rzeki wpychał masy płynącego lodu do Wisły Gdańskiej (Leniwki), a powstał w wyniku tego zjawiska lodowy zator o długości 12 km sięgał od miejscowości Górki po Westerplatte. Gdańskowi groziła poważna powódź.
W wyniku naporu wody na masy lodu w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1840 roku doszło do przerwania wydm na wysokości ówczesnej miejscowości Górki. Tym samym powstało nowe ujście Wisły nazwane przez Wincentego Pola Śmiałą Wisłą oraz dwie osady: Górki Wschodnie i Górki Zachodnie.
Wisła Śmiała ma już 183 lata!
To właśnie te wydarzenia upamiętnią symboliczne 183. Urodziny Wisły Śmiałej organizowane przez Stowarzyszenie Wyspa 3 lutego w Przystani Ptasi Raj. Podczas spotkania uczestnicy i uczestniczki wysłuchają prelekcji Rafała Jana Krause „Ciekawostki krajoznawcze okolic ujścia Wisły Śmiałej” o tym jak utworzyła się i zmieniła na przestrzeni lat Wisła Śmiała, obejrzą filmy i slajdy na temat Wyspy Sobieszewskiej i Wisły Śmiałej, wezmą udział w quzie z nagrodami. W planach także rozpalenie symbolicznych ognisk, które upamiętnią czas przełomu i strażników wałów, a także będą okazją do zrobienia pieczonych ziemniaków i kiełbasek.
– Na slajdach podczas spotkania zobaczymy absolutnie unikatową mapę pokazującą stan Górek trzy miesiące po przedarciu się Śmiałej Wisły przez wydmę. Na mapie widać, między innymi, nieuregulowane jeszcze brzegi, wyspy (kępy) po stronie zachodniej, stan zniszczeń we wschodniej części osady, Bałtyk (Ost See), który sięga niemal do końca obecnej ulicy Nadwiślańskiej oraz naniesione już plany śluzy w Płoni Wielkiej – opowiada Radosław Smilgin ze Stowarzyszenia Wyspa.
Agenda
18:00 Przywitanie.
Kawka i herbata.
18:10 Rafał Jana Krause “Ciekawostki krajoznawcze okolic ujścia Wisły Śmiałej” o tym jak utworzyła się i zmieniła na przestrzeni lat Wisła Śmiała, w tym o Mierzei Messyńskiej i konstrukcjach regulujących ujście Wisły Śmiałej.
19:00 Przerwa na poczęstunek. Pieczone kiełbaski i ziemniaki.
Pokaz slajdów / filmu.
19:30 Wolfgang Naujocks “Inhabitants of the Bohnsack Island – before, during and after World War II” / “Mieszkańcy wyspy Bohnsack – przed, w czasie oraz po II Wojnie Światowej” – prezentacja w języku angielskim, która będzie tłumaczona symultanicznie na polski.
20:15 Quiz wiedzy o Wiśle i Wyspie.
Wydarzenie jest sfinansowane ze środków Programu Społecznego Rozwoju Wyspy Sobieszewskiej, realizowanego przez Miasto Gdańsk w ramach przygotowań do Światowego Jamboree Skautowego w 2027 r.
Wisła Śmiała – rys historyczny
W „Przewodniku historycznym po Wyspie Sobieszewskiej” Waldemara Nocnego czytamy fragmenty z „Przyjaciela Ludu” z 1843 roku na temat nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1840 roku: „(…) Wówczas to zbawczym zrządzeniem przeważyła się wzdęta woda Wisły na stronę prawego brzegu i zalała go a po wydmę piaszczystą gdańskiej niziny, wznoszącą się do 60 stóp nad poziom morski. (…) silną gwałtownością swego pędu, a posiłkowana urwistością partej przez siebie wydmy, wkrótce ją rozpłukała i runąć musiała.” To, że Wisła sama utorowała sobie drogę uchroniło pobliskie miejscowości przed zalaniem i znacznymi szkodami.
Wydarzenie to poruszyło lokalną społeczność. Huk fal, przerywanych wydm i napierająca kra budziły powszechny strach. W relacji świadka czytamy „Przestaliśmy robić wiosłami, ale łódź naszą, która była łodzią morską rybacką z dętymi bokami, niosła woda na zator (…) w tejże chwili poczęła kra pękać i strzelać, jak gdyby z dział bito! A równocześnie rozległ się straszny huk i szum w powietrzu, jak gdyby się cała ziemia trzęsła!”.
By ułatwić transport wodny oraz żeglowanie zbudowano w latach 1887 – 1888 kamienną groblę, która przyczynia się do utrzymania drożności Wisły Śmiałej na tym odcinku. Obecnie falochron ma 700 metrów, wzmocniono też brzegi po zachodniej stronie ujścia, tak by powstał bezpieczny tor wodny dla niedużych statków, kutrów rybackich i jachtów.
Tuż za groblą, po stronie Rezerwatu Ptasi Raj, znajduje się jezioro o ciekawej nazwie „Messyńskie”. Legenda, na ten temat mówi o statku „Messyna”, który rozbił się w tym miejscu ok. 1867 roku.
Poeta i geograf Wincenty Pol nazwał powstałą w 1840 odnogę Wisły – Śmiałą. Szczegóły tych wydarzeń możemy poznać w Izbie Pamięci Wincentego Pola prowadzonej przez GAK Wyspę Skarbów, a także podczas okolicznościowego wydarzenia, które organizuje Stowarzyszenie Wyspa 3 lutego w Przystani Ptasi Raj, w Górach Wschodnich: 183. Urodziny Wisły Śmiałej.
Źródła: „Przewodnik historyczny po Wyspie Sobieszewskiej”, Waldemar Nocny, Gdańsk 2021
Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich zapis lub odczyt według ustawień przeglądarki.