Stele ewangelickie w Sobieszewie

Zbliża się 1 listopada, Dzień Wszystkich Świętych. Z tej okazji przypominany, że na terenie kościoła katolickiego pod wezwaniem Matki Bożej Saletyńskiej w Sobieszewie znajdują zabytkowe stele ewangelickie. Pierwsza ze stel to nagrobek z piaskowca, datowana na 1777 rok. Druga stela to nagrobek nie sygnowany, prawdopodobnie również z ok. XVIII-wieku. Poznajmy je bliżej!

Historia kościoła i cmentarza parafialnego Matki Bożej Saletyńskiej na Wyspie Sobieszewskiej

Niektóre źródła wskazują, że kościół w Bohnsacku powstał przed 1590 rokiem. Inne wzmiankują o kościele katolickim podczas wizytacji biskupa Rozdrażewskiego z 1583 roku. Początkowo świątynia w formie kaplicy wymieniona była w dokumentach z 1590 roku. W 1620 roku została powiększona, a w 1687 roku dobudowano wieżę. Kościół otaczał cmentarz, który był integralnym elementem tego miejsca. Został zniwelowany w latach 60. XX wieku.

Wpis powstał na podstawie treści z Przewodnika po Wyspie Sobieszewskiej wydanego przez Instytut Kultury Miejskiej w ramach projektu Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki. Publikacja do pobrania: https://ikm.gda.pl/projekt/lokalni-przewodnicy-i-przewodniczki/.

Kościół Matki Boskiej Saletyńskiej w Sobieszewie: historia

Dawna forma kościoła parafialnego w Sobieszewie to konstrukcja szachulcowa, sześcioosiowa, na rzucie prostokąta, wydłużona na osi wschód – zachód, dach dwuspadowy kryty tzw. karpiówką. W źródłach pisanych zachował się m.in. dokument, że władze Mierzei na ten cel przekazały drzewo jesionowe, natomiast na gontowy dach 10 młodych dębów. W 1741 roku kościół wzbogacił się o nowy ołtarz, w 1741 roku ambonę, a w 1778 roku na wieży umieszczono zegar (za 800 florenów). 17 stycznia 1818 roku gwałtowny huragan uszkodził świątynię, którą odbudowano z końcem 1823 roku. Kolejne przebudowy nastąpiły m.in. w latach 1845 i 1934. W lutym 1986 roku miał miejsce pożar, który strawił całą bryłę kościoła. Na jej miejscu w latach 1989–1995 powstała nowa świątynia.

Cmentarz i stele ewangelickie

Kościół otaczał cmentarz, który był integralnym elementem tego miejsca. Został zniwelowany w latach 60. XX wieku.

Jednym z nich jest pomnik nagrobny Gerharta Bartscha, głównego przewodniczącego kościoła w Bohnsack. Został wykonany z piaskowca w XVIII wieku przez warsztaty kamieniarskie z terenu Gdańska. Jest datowany na

1777 rok, niesygnowany.

Stela jest bogato dekorowana. W dolnej partii nagrobka znajduje się czaszka wsparta na dwóch piszczelach, symbolizująca krótkotrwałość ludzkiego żywota i śmierć, całość otoczono ornamentem liściastym. Część centralną pokrywa inskrypcja otoczona girlandami drobnych kwiatów.

Awers: Gerhard Bartsch, współsąsiad, wójt z Wordel, najwyższy dostojnik kościoła w Bohnsacku, ur. w roku 1704, 30 kwietnia, zmarły w roku 1777, 21 stycznia. Osiągnąłem spokój, nic mnie już tu nie trzyma, wiele obowiązków mnie obciążało. Utrudzony latami o Jeruzalem walczyłem. Jezus pomógł mi w tej walce zwyciężyć. Nie pozwolił mi upaść, prowadzi mnie ku światłości…

Rewers: A oto spoczywam i żyję w szczęśliwości. Nie znam ni nędzy, ni boleści. Triumfuję w Owczarni Pana. Kochana małżonko i krewni, synowie, córki i znajomi, i wam dane będzie wkrótce odpocząć…