Trasa rowerowa W. Pola

ROWEREM PO WYSPIE długość 27, 800 km, kolor niebieski
Zapraszamy wszystkich odwiedzających malownicze tereny Wyspy Sobieszewskiej oraz jej mieszkańców na przejażdżki rowerowe. Aktywny wypoczynek na dwóch kółkach, to nie tylko modny sposób spędzenia wolnego czasu, ale przede wszystkim sposób na zdrowy tryb życia w otoczeniu przyrody.
Ponad 120-letnia historia Wyspy była i jest związana z działaniami sił natury i człowieka. Zimą 1840 r., w wyniku zatoru lodowego, który utworzył się w miejscowości Płonia, wezbrane wody Wisły przerwały Mierzeję Wiślaną w okolicach wsi Górki. W ten sposób powstało nowe ujście Wisły, nazwane w 1842 r. przez Wincentego Pola – Śmiałą Wisłą. Chcąc rozwiązać problem corocznych powodzi na Żuławach, na polecenie władz pruskich wykopano pomiędzy Mikoszewem, a Świbnem w latach 1889-1895 kanał o długości 7,1 km, zwany Przekopem Wisły, którym uchodzi do Zatoki Gdańskiej główny nurt rzeki. Te działania doprowadziły do powstania Wyspy Sobieszewskiej w 1895 r.
Obecnie powierzchnia Wyspy wynosi 35 km², 1/3 jej areału stanowią lasy, a 11-kilometrowa plaża jest najdłuższą wśród gdańskich plaż.
Szlak rowerowy po Wyspie rozpoczynamy w Sobieszewie po przejechaniu mostu naprzeciwko którego znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej.
Następnie skręcamy w prawo do centrum Sobieszewa, gdzie przy ul. Turystycznej 3 (po lewej stronie) znajduje się Muzeum im. Wincentego Pola oraz Gdański Archipelag Kultury „Wyspa Skarbów”, siedziba Rady Dzielnicy Wyspy Sobieszewskiej, Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej i Koła Rencistów i Emerytów „Bursztynek”. Kontynuując jazdę, mijamy, po prawej stronie budynek Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP). Następnie po przejechaniu ok. 200 m (od OSP) skręcamy w prawo w ul. Przegalińską (ok. 750 m od początku trasy), która została zbudowana na wale przeciwpowodziowym ciągnącym się wzdłuż brzegu Martwej Wisły.
Kilometr dalej, po lewej stronie, przy ul. Przegalińskiej 29 zobaczymy neorenesansowy dom z 1906 r. należący do Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach koło Warszawy, w którym w czasie II wojny światowej znajdował się szpital polowy.
Kontynuując wycieczkę wzdłuż Martwej Wisły miniemy, po lewej stronie żyzne żuławskie pola i między innymi jedne z najstarszych budynków zapisanych w rejestrze zabytków tj. domy przy ulicy Przegalińskiej nr 55 z 1740 roku i dom nr 63, w którym mieściła się karczma oraz nr 81 z 1741 r.
Brzeg Martwej Wisły porastają bogate zespoły szuwarowe, które tworzą rzadkie i chronione prawem rośliny, a widok spokojnie płynącej rzeki zachęca do dalszej jazdy. Przy końcu ulicy Przegalińskiej po prawej stronie między Martwą Wisłą a Przekopem Wisły znajdują się śluzy oraz nowy zwodzony most (8,5 km od początku trasy) i punkt widokowy.
Zabytkowa północna śluza z 1895 r. zaczęła funkcjonować wraz z ukończeniem Przekopu Wisły. Miała przede wszystkim funkcję przeciwpowodziową, ale również transportowo-towarową dla miasta Gdańska. Przed laty znajdował się na niej stalowy most, po którym przebiegał tor kolei wąskotorowej, łączący Gdańsk z miejscowościami po drugiej stronie przekopu na Mierzei Wiślanej. Oryginalne urządzenia z końca XIX w., napędzające niegdyś śluzę, znajdują się w pobliskim budynku. Druga, południowa śluza oddana do użytku po przebudowie w 1980 r., służy nadal do transportowania jednostek wodnych. Opis przepraw promowych i roli Przekopu Wisły w dziejach Wyspy, można znaleźć w licznych publikacjach autorstwa historyka i pisarza Waldemara Nocnego.
Dalej szlak rowerowy wiedzie wałem wzdłuż Przekopu Wisły, ulicą Świbnieńską, która jest najdłuższą aleją lipową w Polsce. Po jej lewej stronie mijamy domy starej osady rybackiej. Na uwagę zasługuje starannie odrestaurowany, według pierwotnego wzoru, dom na posesji nr 68. Na trasie widoczne są fragmenty torów kolei wąskotorowej, która zakończyła kursowanie w maju 1971 r. i promowej przeprawy kolejowej przez Przekop Wisły, która przestała funkcjonować w roku 1956.
Dojeżdżając do skrzyżowania ulicy Świbnieńskiej z ul. Boguckiego po lewej stronie mijamy Stację Hydrologiczno-Meteorologiczną, a po prawej stronie widoczny jest obelisk postawiony z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej. Został on uroczyście odsłonięty w dniu 31 marca 1995 r. z okazji 100-lecia powstania Wyspy Sobieszewskiej. Na stojącej obok tablicy znajduje się opis powstania Przekopu Wisły. W dół od tablicy jest zjazd do przeprawy promowej Świbno-Mikoszewo, czynnej od maja do końca września. Mijając obelisk w Świbnie jedziemy na wprost do końca ul. Świbnieńskiej, do ściany lasu. Po prawej stronie widoczny jest port rybacki. Po wjeździe do lasu jedziemy w kierunku zachodnim, tak jak wskazują znaki namalowane na drzewach. Miejscami szlak będzie piaszczysty. Chętni mogą zboczyć z trasy i udać się wzdłuż Przekopu Wisły w stronę ujścia królowej rzek do Zatoki Gdańskiej, gdzie znajduje się rezerwat Mewia Łacha.
Został on utworzony w 1991 r., a swoją nazwę zawdzięcza piaszczystym terenom powstałym z materiałów naniesionych przez nurt Wisły. Są miejscem okresowego przebywania wielotysięcznych stad ptaków, głównie mew, rybitw (w tym rybitwy czubatej) i ptaków siewkowych, w tym sieweczki obrożnej. Od wielu lat na terenie rezerwatu po obu stronach ujścia zadomowiły się bobry, a na piaszczystych wysepkach wylegują się bałtyckie foki. Rezerwatem opiekuje się Grupa Badawcza Ptaków Wodnych „Kuling”, która prowadzi prace badawcze i zajęcia edukacyjne dla wszystkich chętnych ([email protected]).
Rezerwat Mewia Łacha w Świbnie jak i Rezerwat Ptasi Raj w Górkach Wschodnich, stanowią wspólnie Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Ujście Wisły, wchodząc w skład europejskiej sieci terenów chronionych Natura 2000, funkcjonującej we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Jadąc leśną drogą od Świbna do Sobieszewa, 4 km od przeprawy promowej w Świbnie oraz 16 km od początku trasy, znajdziemy się na wysokości miejscowości Wieniec. W tym miejscu niebieski szlak rowerowy wiedzie prosto, a zielony pieszy skręca w lewo i prowadzi na najwyższe wzniesienie na Wyspie Sobieszewskiej, Orlą Górę (32 m n.p.m.). Dla chętnych górka jest do zdobycia również na rowerze.
Kontynuując dalej jazdę środkiem lasu skręcamy w prawo, w tym miejscu szlak pieszy i rowerowy łączą się ponownie. Po przejechaniu 6 km od Świbna oraz 18 km od początku trasy dojeżdżamy do Orlinek. Zbaczając nieco z trasy w pobliżu hotelu „ORLE”, przy ul. Lazurowej dojedziemy do wieży ciśnień „Kazimierz”, gdzie z tarasu widokowego można podziwiać panoramę Wyspy (zapisy przez Internet,www.giwk.pl). Jadąc dalej ulicą Lazurową w kierunku ulicy Turystycznej, odnajdziemy „Forsterówkę”. Jest to modrzewiowy dworek zbudowany w latach trzydziestych XX wieku na polecenie i według częściowych planów Adolfa Hitlera. Służył on jako letnia rezydencja dla gauleitera okręgu gdańskiego NSDAP Alberta Forstera. Budynki poniżej dworku, zbudowano na polecenie Senatu Wolnego Miasta Gdańska, jako prewentorium dla dzieci zagrożonych gruźlicą, w okresie rządów gauleitera Forstera były siedzibą szkoły dla aktywistów partyjnych, głównie młodzieży. Obecnie gospodarzem tych obiektów jest Zakon Franciszkanów.
Jadąc niebieskim szlakiem rowerowym z Orlinek w kierunku Sobieszewa, po przejechaniu blisko 3 km dojeżdżamy do ulicy Falowej, gdzie skręcamy w lewo. Następnie kontynuując jazdę zgodnie z oznakowaniem skręcamy w prawo w ulicę Barwną (dębowa alejka), z której skręcamy w lewo i wjeżdżamy w ul. Radosną, która nieopodal Szkoły Podstawowej nr 87 krzyżuje się z ul. Tęczową.
W tym miejscu możemy skręcić w prawo i kontynuować dalej trasę ulicą Tęczową do Górek Wschodnich i rezerwatu „Ptasi Raj” (2,4 km do rezerwatu), lub zakończyć trasę, jadąc prosto ul. Radosną do skrzyżowania z ul. Turystyczną i dalej w prawo do mostu (miejsca startu).
Decydując się na jazdę do rezerwatu „Ptasi Raj” mijamy po prawej stronie Leśnictwo Sobieszewo i jedziemy do skrzyżowania z ul. Sobieszewską, gdzie skręcamy w prawo, a następnie zgodnie z oznakowaniem w lewo w przecinkę leśną i dojeżdżamy do rezerwatu (2,4 km od szkoły w Sobieszewie i 24 km od początku szlaku), gdzie możemy skorzystać z odwiedzenia Ścieżki Przyrodniczo-Dydaktycznej. Na trasie ścieżki znajdują się tablice informacyjne oraz 2 wieże widokowe, z których można podziwiać przyrodę jezior Karaś i Ptasi Raj.
Powierzchnia rezerwatu Ptasi Raj utworzonego w 1959 r. stanowi 198 ha. Rezerwat obejmuje dwa przymorskie jeziora: mniejsze – Karaś i większe – Ptasi Raj oraz otaczający je teren, na który składają się szuwary trzcinowe, fragment młodego lasu sosnowego oraz pas wydm. Jest to ważny obszar dla ptaków tzw. wodno-błotnych, bielika i sieweczki obrożnej. Rezerwat oraz jedno z jezior wzięły swoją nazwę od dużej liczby ptaków, które okresowo zatrzymują się tu podczas swoich wędrówek. W rejonie Zatoki Gdańskiej krzyżują się szlaki wędrowne ptaków, biegnące z północnej i wschodniej Europy oraz zachodniej Syberii do południowej i zachodniej Europy, Afryki oraz nad Morze Czarne.
Rowerzyści, którzy nie chcą zwiedzić rezerwatu, skręcają w lewo wzdłuż jeziora Karaś i jadą aż do szlabanu. Następnie kierują się w stronę wypożyczalni rowerów Baru „Przystań – Ptasi Raj” w Górkach Wschodnich w pobliżu której znajduje się przystanek autobusowy linii nr 186, skąd można dojechać do centrum Gdańska.
Dla wytrwałych szlak rowerowy im. Wincentego Pola wiedzie od przystanku ulicą Nadwiślańską do mostu, czyli miejsca jego startu i zakończenia (3 km). Po prawej stronie w głębi miniemy Stację Biologiczną UG przy ul. Ornitologów 26, która prowadzi działalność dydaktyczno-naukową i zaprasza na ciekawe spotkania z przyrodą (tel. 58 523 20 81). Natomiast po lewej stronie przy Nadwiślańskiej 108 znajduje się Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN, która zajmuje się między innymi działalnością edukacyjną dla zorganizowanych grup. (www.stornit.gda.pl).
Na trasie, nad brzegiem Martwej Wisły przy Ośrodku Wypoczynkowym SAWA znajduje się przystanek tramwaju wodnego, który pływa w sezonie letnim do centrum Gdańska. Rejs nim jest alternatywą dla tych, którzy lubią żeglugę śródlądową.
Szlak rowerowy im. Wincentego Pola po Wyspie Sobieszewskiej pozwala poznać jej urokliwe zakątki, piękno i różnorodność przyrody, odkryć jej historię, a co najważniejsze jest BLISKO NATURY !
Pamiętajmy, że przebywając na terenie lasu i rezerwatu należy:
poruszać się tylko po wyznaczonych ścieżkach
nie zaśmiecać i dewastować terenu
nie rozpalać ognisk i hałasować

ZAPRASZAMY
Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej.