fbpx

Śluza w Przegalinie

Śluza w Przegalinie

Śluza południowa w Przegalinie położona jest w 0+550 kilometrze Martwej Wisły (Wisły Gdańskiej) w mieście Gdańsku, w miejscu połączenia rzeki Wisły z Martwą Wisłą.

Śluza Przegalina Południowa jest obecnie jedynym stopniem na drodze wodnej Wisły Gdańskiej. Zadaniem stopnia jest umożliwienie żeglugi rzeką Martwą Wisłą (od rz. Wisły Gdańska) oraz ochrona terenów położonych nad Martwą Wisłą (Żuław Gdańskich) przed wielkimi wodami rzeki Wisły.

Historia węzła wodnego Przegalina:

Pierwsze śluzy w Przegalinie zostały wybudowane w 1895r w ramach szerszego programu inwestycyjnego przebudowy ujścia Wisły (obejmującego m.in. wykonanie tzw. przekopu oraz odcięcie od Wisły tzw. Wisły Gdańskiej i Wisły Elbląskiej). W tym okresie została wybudowana właściwa śluza (obecnie nieczynna, zwana śluzą północną) oraz tzw. śluza dla tratw. W latach 1975 – 1981 w miejscu śluzy dla tratw została wybudowana druga śluza – tzw. śluza południowa. Wobec pogarszania się stanu technicznego śluzy północnej w 1992r została ona wyłączona z eksploatacji, zaś w latach 1995-99 w awanporcie górnym śluzy północnej wybudowano wał przeciwpowodziowy dla zabezpieczenia terenów położonych nad Martwą Wisłą oraz zabezpieczono konstrukcję śluzy na czas wieloletniego wyłączenia.

Więcej o Śluzie, w tym dane techniczne na stronie http://www.rzgw.gda.pl/index.php?mod=content&path=42,66

Możliwość zwiedzania:

– w sezonie (01.06 – 30.09) w godzinach pracy (otwierania) Śluzy Południowej, tj. pon. – piąt.: 7.00 – 19.00 oraz sob., niedz. i święta: 9.00 – 17.00,

– poza sezonem (01.01 – 31.05, 01.10 – 31.12) również w godzinach pracy (otwierania) Śluzy, tj. pon. – piąt. 7.00 – 15.00. Soboty i niedziele na zamówienie. Tel. (58) 3239376.

Miejscowości na Wyspie Sobieszewskiej: Przegalina

Przegalina leży na południowo-wschodnim krańcu wyspy, nad Martwą Wisłą i Przekopem Wisły. Jej granica częściowo pokrywa się z granicą miasta.

Przegalina została (wraz z całą Wyspą Sobieszewską) przyłączona w granice administracyjne miasta w 1973. Należy do okręgu historycznego Niziny. W budynku dawnej szkoły od 1990-1991 funkcjonuje Schronisko św. Brata Alberta dla bezdomnych. Przegalina leżała na trasie Żuławskiej Kolei Dojazdowej, zwaną na odcinku po lewej stronie Przekopu Wisły Gdańską Koleją Dojazdową. Trasa przebiegała z rejonu Bramy Żuławskiej w Gdańsku do przeprawy promowej w Świbnie.

W Przegalinie znajdują się dwie śluzy, które łączą Wisłę z Martwą Wisłą i umożliwiają żeglugę na szlaku z Gdańska na Zalew Wiślany. Kiedyś czynne były dwie śluzy jednocześnie – zabytkowa służyła do transportu tratew, nowa, zwana także Śluzą Południową – profesjonalnej żegludze. Od 1992 czynna jest tylko nowa śluza. Od 2012 funkcjonuje w Przegalinie most zwodzony, umożliwiający śluzowanie jachtom z postawionym masztem.

Śluza Północna (nieczynna) – okazjonalne miejsce postoju
Śluza Północna (krótsza), to zabytek sztuki hydrotechnicznej. Śluza oprócz klasycznych dwóch par wrót, posiada także dodatkowe wrota przeciwpowodziowe od strony Wisły, kiedyś zabezpieczające przed powodzią. Śluzę, po wyłączeniu z użytkowania, odgrodzono od strony Wisły wałem przeciwpowodziowym, pozostawiając nienaruszone wszystkie urządzenia hydrotechniczne. Awanport tej śluzy to polecane miejsce na okazjonalny nocleg czy krótki postój, choć należałoby sprawdzić, czy dozwolony. Znajduje się tu kilka dalb i pomostów, czasem zajętych przez statki. Należy uważać na nieoznakowaną linię energetyczną przy wrotach do śluzy.

Czynna Śluza Południowa
Jest to nowoczesna, zautomatyzowana śluza, wybudowana w latach osiemdziesiątych. Jej wschodnie wrota od razu wybudowano na tyle duże, aby służyły także jako wrota przeciwpowodziowe. Śluza posiada sygnalizację świetlną.

Więcej o Śluzie w Przegalinie czytaj na: https://gdanskwyspasobieszewska.pl/pl/atrakcje/sluza-w-przegalinie/.

Śluza w Przegalinie – historia

Poznajcie historię śluzy w Przegalinie! W ramach projektu budowy Przekopu Wisły przewidziano wybudowanie odpowiednich urządzeń wodnych, które połączą martwy koniec gdańskiej Wisły z nowo powstałym przekopem, a tym samym umożliwią żeglugę do miasta Gdańska. Przy tym przewidziano wytyczenie specjalnych kanałów, aby ruch statków nie był hamowany przez tratwy. Powstała więc konieczność zbudowania śluz komorowych w Przegalinie (Einlage).

Opis historii Śluzy w Przegalinie zaczerpnięty z Przewodnika Lokalnych Przewodników i Przewodniczek wydanego przez Instytut Kultury Miejskiej. Dostępny pod linkiem: https://ikm.gda.pl/projekt/lokalni-przewodnicy-i-przewodniczki/.

Śluzy od początku istnienia uruchamiano układem mechaniczno-hydraulicznym napędzanym przez dwie lokomobile, następnie zastąpione przez silnik elektryczny. Stację napędową mechanizmów hydraulicznych wrót umieszczono w osobnym budynku po prawej stronie śluzy. Służyła głównie żegludze przy wytworzonej różnicy poziomów wody. Nad dwoma kanałami żeglownymi zbudowano mosty kolejowo-drogowe, długości 21 i 25 metrów, położone wysoko nad lustrem wody.

Śluza Północna (długość 68 metrów, szerokość 12,5 metrów, głębokość 3,5 metra) posiada konstrukcję mieszaną. Płyta fundamentowa wykonana jest z betonu i posadowiona na ruszcie z pali drewnianych. Monolityczne ściany obu głów śluzy oraz komory wykonane są z cegły, przy czym grubość ścian komory wynosi 2,5 metra. Napełnianie śluzy odbywało się krótkimi kanałami obiegowymi, których wloty znajdują się we wnękach wrót eksploatacyjnych, zaś wyloty poniżej wrót od strony komory śluzy. Opinie techniczne stanu konstrukcji doprowadziły do decyzji o wyłączeniu jej z eksploatacji w 1992 roku oraz wykonania innego zabezpieczenia przeciwpowodziowego w tym miejscu. Przed śluzą w latach 1995–1996 zbudowano wał przeciwpowodziowy w awanporcie górnym. W 2012 roku dokonano rozbiórki starego przejazdu nad Śluzą Północną, następnie poprowadzono nową jezdnię. W tym roku udostępniono ją do zwiedzania, przygotowując punkty widokowe.

Śluza Południowa została przeznaczona do spławiania tratew. Posiadała konstrukcję typu skarpowego tj. o umocnionych skarpach oraz dnie i głębokości użytkowej 2,5 metra. Odpowiedzialny za budowę śluz C. Müller pisał: „kanał dla tratew posiadać ma dno o szerokości 11 m i brzegi umocnione brukiem. Jako że kanał ma mieć długość 1 km i różnica poziomów rozkładać się ma na tej długości, będzie więc możliwe w długim czasie odcinek żeglugowy trzymać zupełnie otwarty, pozwalając tratwom swobodnie spływać z prądem.

Aby i ten kanał móc czasami zamykać, w górnej jego części niezbędne jest spiętrzenie przed wrotami ochronnymi”.

W latach 1975–1980 Śluza Południowa została całkowicie przebudowana na żelbetową śluzę komorową o głębokości użytkowej 3,5 metra, szerokości 11,8 metra i długości 188 metrów. Udostępniana była na potrzeby wszystkich jednostek rzecznych przepływających przez Przegalinę.

W kwietniu 2011 roku rozpoczęły się prace przy nowym układzie drogowym po obu stronach śluz. Od strony Świbna wytyczono nową szosę, w kolejnym etapie zbudowano przyczółki pod most zwodzony na Śluzie Południowej, w marcu 2012 roku montując konstrukcję mostu o długości 21 metrów. Prace te wykonano w ramach Pętli Żuławskiej, czyli Programu rozwoju dróg wodnych Delty Wisły i Zalewu Wiślanego.

Ten serwis wykorzystuje pliki cookies
Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich zapis lub odczyt według ustawień przeglądarki.
X
X